Ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη
Η ενεργειακή μετάβαση συνεπάγεται τη μαζική απορρόφηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την εγκατάλειψη του άνθρακα παράλληλα με μια δίκαιη μετάβαση για τους πληγέντες. Προκαλεί τεκτονικές αλλαγές, αλλά προσφέρει επίσης μια ευκαιρία. Η Σερβία αποτελεί μια τέτοια περίπτωση, όπου η εξόρυξη λιγνίτη στην πόλη Resavica της Σερβίας χρηματοδοτείται από το κράτος με 40 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Η εν λόγω εξορυκτική δραστηριότητα, καταλήγει συχνά να ‘’μπαίνει μέσα’’.
Στην Resavica, το κράτος θα μπορούσε να αποδείξει την πρόθεση να σταματήσει να σπαταλά τα χρήματα των φορολογουμένων, να καταργήσει τον άνθρακα και να εξασφαλίσει καθαρό αέρα για τους πολίτες. Επίσης , να φροντίσει τους ανθρακωρύχους που αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα, βοηθώντας τους να βρουν μια νέα δουλειά.
Η εταιρία εξόρυξης PEU Resavica παράγει 500.000 έως 600.000 τόνους άνθρακα ετησίως. Κυρίως είναι ο λιγνίτης, ο καφές και ο σκληρός άνθρακας, εκ των οποίων περισσότερη από τη μισή ποσότητα προορίζεται για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής Nikola Tesla A και B, και Morava, που διαχειρίζεται η κρατική εταιρεία Elektroprivreda Srbije (EPS. Το υπόλοιπο ποσοστό πωλείται στη βιομηχανία, σε μονάδες θέρμανσης, σε πολίτες και σχολεία.
«Η εταιρεία λειτουργεί με ετήσιες απώλειες περίπου 15 εκατομμυρίων ευρώ, παρά τις γενναιόδωρες ετήσιες επιχορηγήσεις από τον εθνικό προϋπολογισμό, περίπου 40 εκατομμυρίων ευρώ. Οι επιδοτήσεις αντιστοιχούν στα δύο τρίτα όλων των εσόδων και είναι σαφές ότι η Resavica δεν μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία της με τις υπάρχουσες συνθήκες», αναφέρει η έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου για τη δημοσιονομική στρατηγική 2021-2023.
Το κράτος έχει διαθέσει περισσότερα από 260 εκατομμύρια ευρώ στην Resavica από το 2013 έως το 2019 και συνολικά 80 εκατομμύρια ευρώ προγραμματίζονται για το 2020 και το 2021.
Η παροχή κρατικής ενίσχυσης στέλνει το λάθος μήνυμα ότι η παραγωγή ενέργειας με καύση άνθρακα είναι φθηνή.
Οι επιδοτήσεις προς τη Resavica ήταν το μεγαλύτερο μέρος της κρατικής ενίσχυσης που η Σερβία παρείχε στον τομέα του άνθρακα τα τελευταία χρόνια. Το συνολικό ποσό ήταν το μεγαλύτερο στα Δυτικά Βαλκάνια, σύμφωνα με μελέτη της Γραμματείας της Ενεργειακής Κοινότητας. Πρόσφατα κάλεσε χώρες της περιοχής να επανεξετάσουν τη συμμόρφωση των επιδοτήσεων προς τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, ο τερματισμός των επιδοτήσεων είναι πρωταρχικά απαραίτητος επειδή στέλνουν λάθος μήνυμα ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη είναι φθηνή ή φθηνότερη από τις ΑΠΕ.
Η ΕΕ κατέστησε σαφές ότι ο άνθρακας δεν έχει μέλλον
Αν κοιτάξετε την πολιτική της ΕΕ, το μέλλον της Resavica είναι ζοφερό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα και οι περισσότερες χώρες μέλη έχουν ήδη ορίσει ημερομηνία. Η ΕΕ έχει καθορίσει τη θέση της στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και δεσμεύτηκε να καταστεί ουδέτερη από το κλίμα έως το 2050.
Οι κυβερνήσεις χωρών εκτός της ΕΕ δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν την πολιτική του μπλοκ, αλλά τότε θα πρέπει να πληρώσουν φόρο CO2 για όλα τα αγαθά που αποστέλλουν εκεί.
Κάτι τέτοιο ισχύει προφανώς και για τη Σερβία. Η νέα υπουργός εξόρυξης και ενέργειας Zorana Mihajlović έχει δηλώσει τη βούληση της κυβέρνησης να στρέψει τη χώρα σε καθαρότερες μορφές ενέργειας.
Μια δίκαιη λύση μετάβασης για τη Resavica
Ο Slobodan Minić, ειδικός σύμβουλος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, δήλωσε στο Balkan Green Energy News ότι η πολιτική της ΕΕ για το κλίμα, η κατάργηση του άνθρακα και η προστασία του περιβάλλοντος είναι επιπρόσθετοι λόγοι για την άμεση επίλυση του προβλήματος της Resavica.
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι τα κονδύλια του προϋπολογισμού απορρίπτονται επειδή η εταιρεία έχει πολύ κακούς βασικούς οικονομικούς δείκτες. Τα τακτικά έσοδα είναι χαμηλά, περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, σε σύγκριση με 44 εκατομμύρια ευρώ στο κόστος εργασίας.
Η ΕΕ επιμένει σε μια δίκαιη μετάβαση, γι ‘αυτό και δημιούργησε το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Υπάρχουν ορυχεία και ανθρακωρύχοι σε όλη την Ευρώπη και η ΕΕ θέλει να τους επιτρέψει να βρουν άλλες θέσεις εργασίας. Στην περίπτωση της Σερβίας το ύψος χρηματοδότησης της εξορυκτικής δραστηριότητας πρόκειται να δαπανηθεί σε πρώτη φάση, ως επιδότηση των απολυμένων προκειμένου να ξεκινήσουν κάποια δική τους μικρή επιχείρηση.
